Maas is de verkozen vertegenwoordiger van de Nederlandse Vrouwenraad bij de Verenigde Naties in 2020 en 2021.
In maart was prof. Dr. Angela Maas in New York verschuldigd in haar rol als verkozen vertegenwoordiger van de Nederlandse Vrouwenraad in 2020 bij de Verenigde Naties – een missie die nu is verlengd tot 2021. De directeur van het Women’s Cardiac Health-programma bij De Radboud Universiteit en voorvechter voor vrouwenharten zou met de VN spreken over empowerment van vrouwen in de zorg als een manier om de gezondheid van vrouwen vooruit te helpen. Maar het bezoek van Maas werd onderbroken door de wereldwijde pandemie van Covid-19 en haar adres werd uitgesteld tot een toekomstige datum. Ze legde enkele belangrijke aspecten van haar presentatie vast in een artikel in april in het medische tijdschrift Maturitas dat eindigde met deze krachtige opmerking: “Door de leidende posities van vrouwen in de gezondheidszorg te verbeteren en hun unieke waarden te ondersteunen, zullen alle thema’s die verband houden met de gezondheid van vrouwen hoger op de agenda komen te staan. de agenda en dit zal de realisatie van Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen 3 en 5 in 2030 versnellen. ” Haar rol als VN-vertegenwoordiger van de Nederlandse Vrouwenraad brengt de twee belangrijkste aspecten van het leven van Maas samen. Maas staat de afgelopen twee decennia bekend als de ‘cardio-feministe’ vanwege haar expertise in hart- en vaatziekten bij vrouwen en haar voortdurende pleidooi voor gendergelijkheid in de gezondheidszorg, zoals vastgelegd in de recente documentaire, The Battle for the Woman’s Heart. We spraken met haar over de rol van vrouwelijke patiënten in haar professionele reis, hoe vrouwen kunnen pleiten voor hun eigen gezondheid, de obstakels waarmee ze wordt geconfronteerd om de gezondheid van vrouwen op de cardiologieagenda te plaatsen, haar veelgeprezen boek (dat in september in het Engels wordt gepubliceerd) en haar liefde voor kunst.
Je staat bekend als de cardio-feministe en voorvechter voor vrouwenharten van Nederland. Hoe is het hart een plaats van feministische activiteit geworden?
In mijn geval was dat vanwege mijn patiënten. Na het behalen van mijn medische opleiding aan het Medisch Centrum Groningen heb ik een opleiding gevolgd op de afdeling Cardiothoracale Heelkunde van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Het is sindsdien natuurlijk veranderd, maar in de jaren tachtig werd er om de vijf jaar slechts één vrouw geaccepteerd voor training en de cultuur was behoorlijk macho. Tijdens mijn opleiding viel me op dat onze vrouwelijke patiënten anders waren; dat ze niet pasten in de diagnose waarvan we dachten dat ze op hen van toepassing zouden zijn. Toen ik begin jaren negentig als cardioloog aan de Rijnstate in Arnhem werkte, werd ik geconfronteerd met een patiënt die boos op me was omdat ik haar vragen niet beantwoordde of haar niet kon vertellen waarom ze haar klachten had. Het raakte echt thuis. Begin jaren negentig verschenen de eerste artikelen, waarin werd gekeken naar het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke patiënten en ik begon de literatuur over dit onderwerp te volgen. Een heel belangrijk moment kwam in 2000 toen ik de eerste conferentie over vrouwen en hartziekten bijwoonde op Victoria Island, Vancouver. Het was heel inspirerend en toen ik terugkwam, had ik de intentie om in Nederland een polikliniek voor vrouwen te starten. Ik was in 1992 verhuisd naar de Isala Klinieken in Zwolle waar ik me specialiseerde in cardiologie voor vrouwen en in 2003 werd de polikliniek een feit. Sinds mijn verhuizing naar Radboud in 2012 ben ik hiermee doorgegaan en heb ik ook het onderzoeksfonds Hartvoorvrouwen (Heart4Women) geleid.
We vinden het geweldig dat je het woord feministe niet schuwt om jezelf en je werk te beschrijven. Herinner je je je eigen ontwaken als feministe? En als activist?
Ik was een activist in de jaren 70 toen ik student was en ik bevond me in de slipstream van de tweede golf feministische beweging – en deze legden de basis voor mijn persoonlijke en professionele leven. Tijdens mijn carrière als cardioloog realiseerde ik me langzamerhand dat ik mijn studentenactivisme als feministe van nature opnam in mijn werk als pleitbezorger van de gezondheidszorg voor vrouwen en voorvechter voor vrouwenharten. Het was nooit met opzet.
Heb je je ooit voorgesteld dat je op reis zou gaan waarbij je in 2012 uiteindelijk de allereerste leerstoel Cardiologie voor Vrouwen aan de Radboud Universiteit zou bekleden?
Ik had nooit gedacht dat het mogelijk was. Pas in 2011 verscheen zo’n academische functie aan de horizon en ik voelde sterk dat ik daar de juiste persoon voor was.
Inderdaad. Je had de kwalificaties, had al het basiswerk gedaan en was een lang voorstander van het vrouwelijke hart. Er moeten echter veel obstakels op je reis zijn geweest. Hoe heb je deze beheerd?
Op verschillende manieren, maar een belangrijke was dat ik al vrij vroeg in mijn reis als cardio-feministe en voorvechter voor vrouwenharten kon profiteren van een zeer goede coach. Ik kreeg toegang tot mijn eerste coaching als lid van de VNVA – de Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen – en daarna heb ik in 2010 een andere coach aangenomen.
Wat hielp met coaching?
Zowel mijn coachingervaringen als de steun van mijn man hebben me geholpen de frustraties te beheersen van het werken in een medisch specialisme dat nog steeds enigszins macho is – en waar vrouwen tot op zekere hoogte nog steeds onzichtbaar zijn. Het doet patiënten pijn en, als ik eerlijk ben, ook mij. In april was ik op de NPO-tv-show van Margriet van der Linden en besprak ik de film The Battle for the Woman’s Heart. Het is een belangrijke film van Hella de Jonge die de worstelingen van vrouwelijke hartpatiënten laat zien en het bevat uitgebreide interviews met medische professionals en onderzoekers – waaronder ikzelf. Hoewel het een geweldige respons kreeg en veel nieuwe mensen in een belangrijk gesprek trok, werd er niets over gezegd tijdens een vergadering die ik de volgende dag met collega’s had. Dat komt niet door de mensen met wie ik werk. Mijn collega’s zijn erg aardig. Het gaat over de onzichtbaarheid van vrouwen in de wetenschap in het algemeen en het diepgewortelde verzet om over vrouwen te praten.
Cardiologie is veeleisend onder normale omstandigheden, maar je hebt de toegevoegde laag dat je er een voorvechter van een vrouw in bent. Waarom ben je vooruitgegaan?
Mijn motivatie komt van de patiënten. Ik heb zo’n lange wachtlijst – allemaal voor second opinion – en alle patiënten met wie ik praat, zijn gefrustreerd. Velen hebben zes, zeven of acht jaar geen diagnose gehad. Door naar ze te luisteren, kan ik soms binnen een paar minuten een diagnose stellen van wat er met hen aan de hand is. Wat moeilijker is, is om tot een geschikte behandeling te komen.
U spreekt hierover in uw zeer invloedrijke boek Hart voor vrouwen dat in het Duits is vertaald en binnenkort in het Engels beschikbaar zal zijn. Vind je het leuk om over je werk te schrijven, om het naar een breder publiek te brengen?
Toen ik het boek wilde schrijven, had ik alles wat ik wilde vastleggen in mijn hoofd. Alles wat ik nodig had, was de tijd om te schrijven. Toen, een paar jaar geleden, maakte ik op tv een verklaring dat cardiologische zorg beter zou moeten zijn voor vrouwen in Nederland en het echt een brand veroorzaakte.
Ook werd u in 2017 door de Koning van Nederland erkend als Officier in de Orde van Oranje Nassau. Wat betekende dat voor u?
Mijn patiënten zijn altijd mijn primaire drijfveer, maar de herkenning, als die toch komt, geeft voldoening.
Alle gebieden van het sociaal-economische leven hebben baanbrekers nodig en jij bent één. Wat motiveert jou?
De uitholling van de rechten van vrouwen is een serieuze bedreiging en dat houdt me, samen met mijn patiënten, vooruit. We zouden in maart hierover belangrijke discussies voeren bij de VN, maar die zijn opgeschort. Zoals ik in het Maturitas-artikel schreef, is de afgelopen decennia de vooruitgang op het gebied van de gezondheid van vrouwen wereldwijd belemmerd door een groot aantal sociaal-culturele en politieke redenen. De huidige internationale genderreactie vormt een ernstige bedreiging voor de fundamenten van vrouwenrechten. Er zijn steeds meer rechtse regeringen die een stap terug in de tijd willen doen met betrekking tot de gezondheidszorg van vrouwen en andere rechten. Maar ze vergeten één ding: vrouwen hebben zich de afgelopen decennia ontwikkeld. Je kunt vrouwen niet terugbrengen naar waar we tientallen jaren geleden waren. We accepteren het niet.
Hoe kunnen vrouwen voor zichzelf opkomen in hun eigen gezondheidszorg?
Ik zou vrouwen aanraden om je best te doen om op een directe manier te communiceren. Mannen zeggen: ‘Ik heb pijn op de borst. Wat is de oorzaak? ‘En daarom communiceren ze vaak beter met hun arts. Vrouwen vertellen een verhaal, maar de tijdsspanne van een doktersbezoek is kort, dus het is beter om u voor te bereiden op uw bezoek door uw probleem over te brengen en de arts heel directe vragen te stellen. Verberg u niet achter stress en bied uw arts geen excuses aan omdat u op kantoor bent. Je bent daar en je hebt het recht om daar te zijn.
Je bent geïnteresseerd in kunst en muziek. Waar gaat het om creatieve vormen als deze die je ondersteunen – zowel professioneel als persoonlijk?
Ik ben een verzamelaar van schilderijen. Ik ben dol op Russische schilderijen en de laatste tijd verzamel ik werken van mijn vriendin Iris Viviana Pérez Romero. Ze is een kunstenaar uit Santo Domingo die verbindingen legt tussen harten en schilderen. Begin jaren tachtig liep ik twee jaar stage in het Sint Elisabeth Ziekenhuis op Curaçao en in 2019 organiseerde ik de eerste conferentie over hartziekten voor Caribische vrouwen op het eiland. Het werd bijgewoond door ongeveer 120 MD’s en als onderdeel daarvan organiseerde ik een tentoonstelling van vrouwelijke Caribische kunstenaars. Iris was een van hen. Dit werd gevolgd door een eendaagse conferentie in Santo Domingo zelf in februari van dit jaar, waar we kunst en creativiteit combineerden met onze conferentie over vrouwen en hartaandoeningen.
Het klinkt alsof uw belangenbehartiging zeker niet vertraagt …
Ik hou van dit deel van mijn werk. Ik hoop conferenties over vrouwen en hun hart te organiseren in andere Caribische landen. Ik ben ook een senior lid van de Women as One-organisaties, opgericht door Dr. Roxana Mehran en Dr. Marie Claude Morice, twee internationaal erkende leiders in cardiovasculaire zorg en onderzoek. Het is een geweldige organisatie die ernaar streeft de wereldwijde talentenpool in de geneeskunde te verrijken door professionele kansen voor vrouwelijke artsen te ontwikkelen. Ik ben een seniorlid dat kijkt naar de carrièreplannen van jonge vrouwelijke cardiologen en het is bevredigend werk. Roxana is de leider van de Lancet Cardiology Women’s Commission en ze zou bij mij zijn geweest bij de VN. Ik ben geïnspireerd door samen te werken met vrouwen als Roxana en Marie Claude om de leiding van vrouwen in leiderschap op gezondheidsgebied te versterken.
Meer informatie
Het Erasmus Centre for Women and Organizations (ECWO) zet zich in voor de voortdurende vooruitgang van vrouwen in leidinggevende posities in meerdere sectoren – van multinationals en start-ups tot non-profitorganisaties. ECWO ondersteunt gendergebalanceerd leiderschap door middel van managementeducatie, onderzoek en evenementen over gendergelijkheid en door vrouwelijke bedrijfsleiders te coachen. Het sterke netwerk leidt tot empowerment van vrouwen en gendergelijkheid in het voordeel van het bedrijfsleven en de samenleving.
Geef een reactie