Rimke Vos is gezondheidswetenschapper en epidemioloog. In haar onderzoek evalueert zij nieuwe zorginitiatieven op het gebied van cardiometabole aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten en suikerziekte. Zij is betrokken bij het project Hart voor Vrouwen in Den Haag. In dit project worden vrouwen gevolgd die tijdens hun zwangerschap hoge bloeddruk, pre-eclampsie of suikerziekte hebben gehad. Dit project heeft als doel om te voorkomen dat deze vrouwen op latere leeftijd hart- en vaatziekten krijgen. We spraken met haar in een Vrouwenhart Interview.
Vindt u dat u een speciale rol vervult in het uitdragen van de vrouwenhartproblematiek?
Mijn focus als onderzoeker ligt op het evalueren van nieuwe zorginitiatieven voor mensen met een hoog risico op of al ontwikkelde cardiometabole aandoeningen (hart- en vaatziekten, diabetes). Ik vind het belangrijk om de zorg beter passend te maken op het risico dat iemand loopt. Daarbij heb ik specifiek aandacht voor diversiteit, context en voorkeuren. Het verschil tussen mannen en vrouwen (binnen diverse culturen) is daarbij een belangrijk onderdeel. Zeker wanneer er duidelijke momenten (rond de zwangerschap) zijn die ons inzicht geven in het risico later in het leven.
Hoe is deze interesse ontstaan?
Ik heb gezondheidswetenschappen in Maastricht gestudeerd. Daar ligt de focus al best wel op cardiometabole aandoeningen. Mijn promotie-onderzoek ging over obesitas bij kinderen. Tussentijds heb ik nog wat zijstapjes gemaakt, maar uiteindelijk kreeg ik een opdracht voor een onderzoek naar hart- en vaatziekten waarmee ik echt in deze richting belandde.
Sinds een jaar of drie krijgt het man/vrouw-verschil een nadrukkelijke rol in onderzoek. Eerder werd het man/vrouw-verschil ook wel meegenomen in onderzoek, maar nog niet zo nadrukkelijk. Op een gegeven moment ging ik me realiseren: het is echt anders bij vrouwen. Ik was ook bij de kick off van het Kennisprogramma Gender en Gezondheid van ZonMw, waar informatie over een onderzoeken op dit gebied gedeeld werd. Toen had ik het gevoel: hier moeten we ons echt op gaan richten.
Verhalen van lotgenoten komen meer aan dan witte jassen die zeggen: dit is je risico.
U richt zich niet alleen op man/vrouw-verschillen, maar ook op verschillen in context. Op welke manier?
Wat ik hier in Den Haag graag mee zou willen nemen is de combinatie met sociaal-economische status. Een lagere sociaal-economische status gaat samen met een hoger risico op cardiometabole aandoeningen. En voor vrouwen is het risico dan nog wat hoger. Dat risico heeft dan ook weer te maken met hun rol in de maatschappij. Dat is een complex geheel.
Hoe kun je vrouwen in lagere sociaal-economische klassen benaderen?
Je moet al vroeg contact hebben met de doelgroep. En echt met hen in gesprek gaan: Hoe ervaren jullie dit? Aan welke oplossing zouden jullie denken? Dat is echt een andere benadering. Traditioneel denk je als onderzoeker vanuit een ivoren toren.
En waar we dan tegenaan lopen is de vraag: hoe start je zo’n gesprek? Het moet geen belerend gesprek worden. Je wilt weten wat er bij iemand speelt, samen tot een oplossing komen. Je wilt niet het gevoel geven dat de ‘witneuzen’ komen zeggen wat ze moeten doen.
We hebben al wel verschillende ideeën. We hebben een netwerk met huisartsen in die wijken. Daar kunnen we een start maken. Of we kunnen bij buurthuizen langs gaan. Misschien moeten we gewoon de Haagse markt op gaan.
Maar in deze coronatijd is dat echt wel een uitdaging. En online contact is voor deze doelgroep ook niet echt een oplossing.
Kunt u iets meer vertellen over Hart voor Vrouwen in Den Haag?
Zwangerschapsvergiftiging, hoge bloeddruk en suikerziekte tijdens de zwangerschap kunnen een vroeg signaal zijn voor een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Daarom gaan we vrouwen die tijdens de zwangerschap zo’n complicatie hebben doorgemaakt volgen, en zo nodig behandelen. Dit doen we in samenwerking met huisartsen in de regio Den Haag. Die vrouwen krijgen de eerste vijf jaar jaarlijks een oproep voor een screening, waarbij de bloeddruk, bloedsuiker, nierfunctie en cholesterol gemeten wordt.
Parallel daaraan zijn we bezig een algoritme te ontwikkelen waarin we vrouwen kunnen identificeren die in het verleden zo’n complicatie hebben gehad. Ook hier beginnen we mee in Den Haag. Maar als dat goed werkt, kunnen we het breder gaan inzetten.
Een voorbeeld uit eigen ervaring: een vrouw heeft hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap. Na de bevalling is de bloeddruk weer normaal. De vrouw zit op dat moment in een levensfase (jonge moeder) waarin het risico op hart- en vaatziekten ver weg is. Hoe kun je zo’n vrouw motiveren om haar bloeddruk te blijven monitoren?
De eerste stap is bewustwording. Bij hoge bloeddruk is dat best lastig, want je voelt het niet. En de tweede stap is dat je gemotiveerd moet zijn om er iets aan te doen. Daarom denk ik dat je niet alleen het risico moet benoemen, maar dat je dat veel breder moet bespreken. Anders ‘landt’ het niet. Daarom willen we dat dit bij de huisarts in het systeem ingebouwd wordt. We gaan vrouwen een jaar na de bevalling benaderen voor een oproep om bij de huisarts langs te komen. Tegen die tijd is het eerste (hectische) jaar van het moederschap achter de rug. En de vijf jaren daarna krijgen ze één keer per jaar een oproep. Daarna wordt het eens in de drie jaar, maar we willen die frequentie gaan verhogen. Daarnaast kan de huisarts zo’n vrouw ook motiveren om het zelf te monitoren, dat kan ook naast die screenings.
Jullie facebookgroep kan daar ook een rol in spelen. Als je net een kind hebt gekregen, is alles heel nieuw. Zeker als dat met zo’n complicatie gepaard gaat, dan ben je daar best een beetje eenzaam in. Ik kan me voorstellen dat je dan aan veel dingen gaan twijfelen. Contact met lotgenoten kan dan helpen. Die verhalen komen meer aan dan witte jassen die zeggen: dit is je risico.
Voor meer informatie over het project Hart voor Vrouwen in Den Haag:
Tekst: Rimke Vos / Annemiek Hutten
Alle interviews op deze website zijn eigendom van VrouwenHart.nl. Deze mogen NIET worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van onze redactie.
