VrouwenHart redactioneel
Atherosclerose (slagaderverkalking) in de halsvaten is één van de belangrijkste oorzaken van een herseninfarct. De opbouw van atherosclerotische ‘plaques’ in de vaatwand (verdikkingen in de vaatwand door ophoping van vetten (cholesterol), verkalkingen en bloed) kan resulteren in vernauwingen van het bloedvat. Deze plaques kunnen beschadigen en leiden tot stolsels die, wanneer ze losraken, in de hersenen een infarct kunnen veroorzaken. Tot op heden is het onderzoek naar deze plaques met name gericht geweest op de vernauwingen die deze plaque veroorzaken. Onderzoekers aan het Erasmus MC hebben nu de plaques zelf onderzocht. Hun onderzoek werd gepubliceerd in het Journal of the American College of Cardiology. Namens VrouwenHart spraken we erover met hoofdonderzoeker en arts-epidemioloog Daniel Bos.
Wat hebben jullie precies onderzocht?
Onderzoek naar atherosclerotische plaques in de halsvaten was tot voor kort met name gericht op de mate van vernauwing in het bloedvat die deze plaques veroorzaken. Echter, mede als gevolg van de snelle technologische ontwikkelingen voor beeldvorming van atherosclerose met MRI is er meer en meer aandacht gekomen voor de samenstelling van de plaques. Vragen zoals “waaruit bestaan deze plaques?” en “zijn er verschillen tussen plaques?” etc. kunnen nu met veel meer nauwkeurigheid beantwoord worden.
In dit licht hebben wij onderzocht of de samenstelling van de plaque, onafhankelijk van of de plaque vernauwing geeft of niet, gerelateerd is aan het optreden van herseninfarcten en hartinfarcten. Dit laatste is met name gebaseerd op het feit dat er vrij veel overeenkomsten zijn tussen plaques in de halsslagaders en plaques in de kransslagaders.
Hoe hebben jullie dit onderzoek uitgevoerd?
Dit onderzoek hebben we verricht in een groot bevolkingsonderzoek, genaamd de Rotterdam Studie. Hieraan doen gezonde vrijwilligers mee, die eens per 3-4 jaar naar het onderzoekscentrum komen om zich te laten onderzoeken in het kader van de wetenschap. Eén van deze onderzoeken was een eenmalige MRI-scan van de halsslagaders rond 2007, waarop wij gedetailleerd plaques in de halsslagaders in kaart hebben gebracht. Deze mensen hebben wij daarna in het kader van de Rotterdam Studie gevolgd. Er is bijgehouden of er bij deze mensen in de periode tot 2016 een herseninfarct of hartinfarct is opgetreden als gevolg van atherosclerose.
Hoeveel mensen zijn er onderzocht?
Uiteindelijk hebben er 1349 mensen meegedaan in de huidige studie. Dit waren allen mensen die niet eerder cardiovasculair lijden hadden doorgemaakt.
Wat zijn de belangrijkste resultaten van het onderzoek?
We vonden dat de aanwezigheid van bloed in de plaque (intraplaque bloeding) een zeer sterke risicofactor is voor het optreden van hersen- en hartinfarcten, onafhankelijk van of de plaque een vernauwing geeft en onafhankelijk van de aanwezigheid van bekende cardiovasculaire risicofactoren zoals hoge bloeddruk of een hoog cholesterol. Dit maakt dat intraplaque bloeding mogelijk een nieuwe en goede indicator is om de kwetsbaarheid van de plaque en dus het risico op cardiovasculair lijden in schatten.
Betekent dit dat er een samenhang is tussen hart- en herseninfarcten?
De plaques die we hebben bestudeerd waren gelokaliseerd in de halsvaten. Oorzakelijk gezien is het niet mogelijk dat een plaque in de hals een hartinfarct veroorzaakt. Maar we weten dat plaques in de halsvaten vrij sterke overeenkomsten vertonen met plaques in de kransslagaders.
Wat betekent dit onderzoek voor patiënten?
Dit was één van de eerste onderzoeken waarin plaquesamenstelling gerelateerd werd aan het risico op hart- en herseninfarcten in een ‘gezonde’ populatie. In de komende jaren richten we ons op de consequenties hiervan. Het is een mogelijkheid dat we op termijn wellicht eerder naar plaquesamenstelling moeten kijken dan naar puur alleen de mate van vernauwing.
Momenteel zijn we bezig met een vervolgstudie, waarbij we de voorspellende waarde van intraplaque bloeding voor eventuele implementatie in risicoinschattingsmodellen voor cardiovasculaire ziekte zoals atherosclerose bestuderen. Anders gezegd: we gaan onderzoeken of het voorspellend werkt. Kunnen we op basis van de plaque-samenstelling mensen identificeren die een verhoogd risico hebben om binnen vijf of tien jaar een hart- of herseninfart te krijgen?
Wat betekent dit voor diagnostisch onderzoek?
Het gedetailleerd onderzoeken van de plaques hebben wij gedaan met MRI-scans. Die hebben als nadeel voor de patiënt dat ze lang duren, maar geven wel enorm veel informatie. Klinisch worden er meer en meer MRI’s verricht (voor allerlei indicaties) en is het ook te verwachten dat de onderzoeken wat sneller kunnen worden gemaakt. Daarnaast zijn er nu ook ontwikkelingen in het veld van echografie die het mogelijk maken om de plaque met contrast beter in beeld te brengen (contrast-enhanced ultrasound). De vele en groeiende mogelijkheden op het gebied van beeldvorming zullen ons in de toekomst steeds meer informatie verschaffen, waarbij we iedere keer goed moeten afwegen of deze informatie uiteindelijk de patiënt ook ten goede komt. In dat licht is ons onderzoek hopelijk een eerste stap naar een verbetering van risico-inschattingen voor cardiovasculair lijden en potentieel de preventie van atherosclerose.
Zie voor het gehele artikel: https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacc.2021.01.038
Tekst: Daniel Bos / Annemiek Hutten
Alle columns, interviews en andere redactionele artikelen op deze website zijn eigendom van VrouwenHart.nl. Deze mogen NIET worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van onze redactie.
