Coronaire functietest met water in plaats van adenosine in het Radboudumc

VrouwenHart redactioneel

Patiënten met pijn op de borst die niet veroorzaakt wordt door een vernauwing van de kransslagaders, kennen vaak niet de oorzaak van hun klachten. Bij deze patiënten wordt vaak een coronaire functietest uitgevoerd, waarbij medicijnen in het hart ingespoten worden. Bij het Radboudumc is een nieuwe techniek ontwikkeld waarbij water wordt ingespoten in plaats van medicijnen. We spreken hierover met Tijn Jansen, arts-onderzoeker Cardiologie aan het Radboudumc. Maar voor een beter begrip geven we eerst een uitleg over de coronaire functietest.

Over de coronaire functietest

De coronaire functietest bestaat uit twee delen, waarbij onderzoekers twee soorten geneesmiddelen in de kransslagaders inspuiten: acetylcholine om een verkramping of spasme vast te stellen, en adenosine om structurele afwijkingen van de haarvaten te beoordelen. De nieuwe test, die we voor het gemak maar de watertest noemen, wordt ingezet ter vervanging van de adenosinetest. De watertest vervangt dus níet de acetylcholine-test.

In de watertest wordt de bloedstroomsnelheid en weerstand van de grote en kleine vaatjes gemeten. De watertest wordt aanvullend ingezet naast de adenosinetest. Hierdoor kunnen de onderzoekers 1-op-1 vergelijken of het net zo goed werkt, of misschien zelfs wel beter.

Waarom hebben jullie een nieuwe methode voor de coronaire functietest ontwikkeld?

Die huidige methoden om de bloedstroomsnelheid te meten, hebben zo hun nadelen. Ze zijn indirect, en adenosine geeft vervelende bijwerkingen zoals samentrekkingen van de luchtwegen of een opvliegerig gevoel. Bovendien is de nauwkeurigheid van de methoden afhankelijk van degene die ze uitvoert. Bij een methode met veel ingewikkelde stappen en variabelen zorgt dat voor extra onnauwkeurigheid.

Bij de watertest laten we water op kamertemperatuur met een vaste snelheid door de kransslagaderen stromen. Omdat het water kouder is dan bloed, gaan ook de haarvaten open staan. Met een speciale katheter kunnen we dan de bloedstroomsnelheid in de kransslagaders bepalen. Met deze nieuwe techniek kunnen we voor het eerst op een nauwkeurige, directe manier de hoeveelheid bloed bepalen die door de kransslagaderen stroomt.

Behalve nauwkeuriger is de techniek ook gemakkelijker uit te voeren. Daardoor is het minder minder belangrijk wie de test uitvoert en op welke manier.

Maar grootste voordeel van de watertest ligt bij de patiënt. Water kent minder bijwerkingen dan adenosine, dus is het veiliger. Deze test kan bij alle patiënten gedaan worden, ongeacht hun aandoening of medicijnen die ze gebruiken.

Bij hoeveel patiënten hebben jullie de watertest inmiddels uitgevoerd? En wat is hun cardiologische achtergrond?

We hebben de watertest nu bij zo’n 250 patiënten gedaan. Dit zijn patiënten zonder belangrijke vernauwingen in de kransslagaders, met een vermoeden van vasculaire dysfunctie.

Extra voordelen van de watertest zijn dus dat je de bloedstroomsnelheid en de weerstand kunt meten. Wat is de waarde van deze extra informatie?

Dat is een hele goede vraag. Dit is de eerste methode waarmee je direct de bloedstroom en weerstand in het hart kunt meten. Dit zegt iets over de functie van de bloedvaten van het hart. Als de bloedstroomsnelheid niet voldoende kan toenemen, of als er heel veel kracht voor nodig is om bloed door de hartspier te laten gaan (bij hoge weerstand), kan dit klachten zoals pijn op de borst of benauwdheid opwekken.

Gaat het om de kleine vaten of ook om de grote vaten?

Met de watertest kunnen we de bloedstroomsnelheid en de weerstand van de grote en kleine vaten meten. Omdat de grote vaten in deze patiëntengroep per definitie niet ernstig vernauwd zijn, zeggen de metingen met name iets over de functie van de kleine vaten.

Gaan jullie dit onderzoek op korte termijn nog uitbreiden?

Jazeker, we zijn verder aan het onderzoeken of deze methode de huidige methode die gebruik maakt van adenosine kan vervangen. Hiervoor zijn we momenteel aan het verzamelen wat, los van de klachten, de relatie met de prognose van patiënten is. Daarnaast zijn er met deze watertest meerdere metingen mogelijk waarmee we meer willen leren over vasomotor dysfunctie. Tenslotte onderzoeken we in hoeverre de metingen kunnen sturen in de behandeling van vasculaire dysfunctie. 

In onze lotgenotengroep is enthousiast gereageerd op het nieuws over het wateronderzoek. Wat betekent jullie onderzoek voor mensen die al de diagnose (micro)vasculaire dysfunctie hebben?

Die diagnose blijft staan, in de toekomst verwachten we deze diagnose te kunnen stellen zonder het gebruik van adenosine. Patiënten vinden de bijwerkingen van adenosine erg vervelend. De watertest is een andere manier om uiteindelijk een uitspraak te doen over hetzelfde ziektebeeld.

De watertest vervangt alleen de adenosinetest, en niet de acetylcholinetest. Veel patiënten in onze groepen zeggen dat de acetylcholinetest heel vervelend is om te ondergaan. Bovendien heeft deze test ook risico’s. Moeten patiënten de acetylcholinetest in de toekomst nog steeds blijven ondergaan?

Ja, grofweg kijk je met de acetylcholinetest naar spasme van de grote en kleine vaten, en met de adenosinetest naar de mate van (ont)spanning van de kleine vaten. De watertest is géén vervanger van de spasmetest. We begrijpen dat het een heel naar onderzoek is, omdat het de klachten opwekt, maar juist daardoor kunnen we zien waar de klachten op gebaseerd zijn. In ons centrum hebben we inmiddels honderden van dit type onderzoek gedaan, en dat is zonder ernstige complicaties gebeurd.

En wat betekent dit onderzoek voor mensen die nog onbegrepen klachten van pijn op de borst hebben?

Onze verwachting is dat de watertest uiteindelijk de adenosinetest kan vervangen, waardoor de patiënt één onprettige test bespaard krijgt. Bovendien kunnen we bij een deel van de patiënten de adenosinetest niet uitvoeren, vanwege bijvoorbeeld ernstig astma of COPD. Voor deze patiënten zou de watertest een goed alternatief kunnen bieden.

Zie ook: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0735109720381043

Tekst: Tijn Jansen / Annemiek Hutten

Met dank aan Regina Konst, Suzette Elias-Smale en Peter Damman

Alle columns, interviews en andere redactionele artikelen op deze website zijn eigendom van VrouwenHart.nl. Deze mogen NIET worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van onze redactie.